Το χρονικό διάστημα της μετάβασης στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για πολλούς έφηβους μαθητές, δεν συνιστά μόνο την βαθμιαία προσαρμογή τους σε ένα νέο και συχνά μεγαλύτερο σε μέγεθος φυσικό περιβάλλον, αλλά κυρίως περιλαμβάνει την εξοικείωσή τους με νέους τρόπους σκέψης, νέους και περισσότερους εκπαιδευτικούς, νέα γνωστικά αντικείμενα, διαφορετικές μαθησιακές προσδοκίες, καθώς και την αλληλεπίδρασή τους με έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό συνομηλίκων (Cox & Kennedy, 2008). Σύμφωνα με τους Hargreaves, Earl & Ryan (1996), η μετάβαση αφορά μία χρονική φάση, κατά την οποία συντελούνται τρεις παράλληλες διαδικασίες. Πρώτον, η μετάβαση περιλαμβάνει την εποχή στην οποία πραγματοποιείται για τους μαθητές το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην εφηβεία, κατά δεύτερον, την περίοδο προσαρμογής τους από ένα θεσμικό πλαίσιο σε ένα άλλο με διαφορετικούς κανόνες και υψηλότερες απαιτήσεις και προσδοκίες από τους εκπαιδευτικούς. Και ως τρίτη διαδικασία περιλαμβάνει τον μετασχηματισμό παγιωμένων κοινωνικών ομάδων των παιδιών σε νέες διαφοροποιημένες κοινωνικές σχέσεις (Hargreaves et al., 1996).
Τα τελευταία έτη, το ζήτημα της μετάβασης των παιδιών από το δημοτικό στο γυμνάσιο, έχει αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους εκπαιδευτικούς, ως αποτέλεσμα των ερευνητικών δεδομένων που καταδεικνύουν ότι πολλοί μαθητές, ειδικά κατά το πρώτο έτος της φοίτησής τους στο γυμνάσιο, εμφανίζουν σημαντική «πτώση» σε διάφορους τομείς της εκπαίδευσής τους. Ο Galton και οι συνεργάτες του (2000) ανέφεραν στην έρευνά τους, ότι ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών, της τάξεως περίπου του 40%, βιώνουν μία «πτώση» στην ακαδημαϊκή τους πρόοδο κατά την διάρκεια των δύο πρώτων μηνών της μετάβασής τους σε σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Galton et al., 2000).
Τα παραπάνω αναφέρονται σε δελτίο Τύπου που συνεχίζει: «Ως εκ τούτου, η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Καβάλας, σε συνεργασία με το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας, προτίθενται να διοργανώσουν εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδιασμένο για εκπαιδευτικούς και κυρίως μαθητές, με τίτλο: «Ομαλή μετάβαση μαθητών από το δημοτικό στο γυμνάσιο». Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα περιλαμβάνει δια ζώσης βιωματικές δράσεις κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαΐου 2024, σε μαθητές/μαθήτριες ΣΤ’ τάξης δημοτικών σχολείων του Νομού Καβάλας. Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Καβάλας, αντιλαμβανόμενη την σπουδαιότητα της διαδικασίας της μετάβασης στο γυμνάσιο και σε μία προσπάθεια καθιέρωσης και επέκτασης του παρόντος εκπαιδευτικού προγράμματος σε περισσότερες σχολικές μονάδες, προγραμματίζει την υλοποίηση ενός προπαρασκευαστικού σταδίου πριν από την έναρξη του προγράμματος. Ειδικότερα, θα πραγματοποιηθούν από κοινού με το Κέντρο Πρόληψης επιμορφωτικές συναντήσεις των εκπαιδευτικών της ΣΤ΄ τάξης, που επιθυμούν να εφαρμόσουν οι ίδιοι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στους μαθητές τους, έχοντας, βεβαίως, την εποπτεία των επιστημονικών στελεχών του Κέντρου Πρόληψης και την καθοδήγηση των συμβούλων εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Καβάλας.
Στόχος της εν λόγω εκπαιδευτικής παρέμβασης, αποτελεί η προσπάθεια ψυχικής ενδυνάμωσης των μαθητών που μεταβαίνουν στο γυμνάσιο, με απώτερη επιδίωξη τον καλύτερο δυνατό τρόπο αντιμετώπισης (γνωστικά, συναισθηματικά, κοινωνικά) της κρίσιμης αυτής αναπτυξιακής τους φάσης. Ειδικότερα, το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει πέντε (5) δίωρες συναντήσεις (εντός εργασιακού ωραρίου) με τους μαθητές/μαθήτριες και τον/την εκπαιδευτικό κάθε τάξης με το ακόλουθο πρόγραμμα με χρονολογική σειρά ως εξής:
1η συνάντηση: «Η τάξη μας κι εμείς». Στόχος, να μοιραστούν οι μαθητές μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές των δύο βαθμίδων, να ορίσουν κανόνες και να καταθέσουν γνώσεις/εμπειρίες για το γυμνάσιο.
2η συνάντηση: «Σκέψεις και συναισθήματα για το γυμνάσιο». Στόχος, να αναγνωρίσουν τα παιδιά τα συναισθήματα τους απέναντι στην νέα αρχή της ζωής τους, να τα μοιραστούν με την ολομέλεια, να ανταλλάξουν απόψεις και να νιώσουν μέρος του ευρύτερου συνόλου.
3η συνάντηση: «Η γνωριμία μου με το γυμνάσιο». Στόχος, η επίσκεψη στο γυμνάσιο: υποδοχή από τον διευθυντή του γυμνασίου, γνωριμία με τους σχολικούς χώρους, τα γνωστικά αντικείμενα, τους καθηγητές του γυμνασίου.
4η συνάντηση: «Παρακολούθηση διδασκαλίας, ή συμμετοχή σε κοινή δραστηριότητα με τους μαθητές του γυμνασίου». Στόχος, να αποκτήσουν οι μαθητές προσωπική εμπειρία της λειτουργίας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσα από την παρακολούθηση της διδασκαλίας κάποιου συγκεκριμένου μαθήματος, ή μέσω της συμμετοχής τους σε κάποια αθλητική δραστηριότητα, ή βιωματικό παιχνίδι από κοινού με τους μαθητές του γυμνασίου.
5η συνάντηση: «Η εικόνα μου για το γυμνάσιο…». Στόχος, να αναστοχαστούν οι μαθητές πάνω στην πορεία των πεποιθήσεών τους για το γυμνάσιο, να αποτυπώσουν την εικόνα του σχολείου και των προσώπων που σχετίζονται με αυτό, να εντοπίσουν τις αλλαγές που περιμένουν να δουν στον εαυτό τους.
6η συνάντηση: «Αποχαιρετώ το δημοτικό, αναζητώ στηρίγματα στο γυμνάσιο». Στόχος, να θυμηθούν τα παιδιά αναμνήσεις από το δημοτικό και τους συμμαθητές, να αναστοχαστούν πάνω στις προσωπικές τους δυνάμεις και αδυναμίες, όσο και τα πρόσωπα στα οποία μπορούν να στηριχθούν κατά την φοίτησή τους στο γυμνάσιο.
Τέλος, προγραμματίζεται η υλοποίηση μιας τελευταίας 7ης συνάντησης μεταξύ στελεχών του Κέντρου Πρόληψης και των συμβούλων εκπαίδευσης πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Καβάλας, με τους γονείς/κηδεμόνες των μαθητών της ΣΤ΄ τάξης. Στην συνάντηση αυτή, που θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, θα συζητηθούν μαζί με τους γονείς διάφορα θέματα που αφορούν στην ομαλή μετάβαση των παιδιών τους από το δημοτικό στο γυμνάσιο, θα λυθούν πιθανές απορίες τους και γενικά θα επιδιωχθεί να προετοιμαστούν, για να μπορέσουν να διαχειριστούν σωστά τους εφήβους τους στην καινούργια γι’ αυτούς εμπειρία της νέας βαθμίδας.
Επιπλέον, η συνάντηση θα επικεντρωθεί στην διαχείριση και αποβολή του άγχους των γονιών/κηδεμόνων για την μετάβαση των παιδιών τους στο γυμνάσιο. Θεωρούμε ότι, ο καλά ενημερωμένος και προετοιμασμένος γονιός/κηδεμόνας, μπορεί καλύτερα να στηρίξει και να βοηθήσει το παιδί του να προσαρμοστεί στο άγνωστο γι’ αυτό περιβάλλον του γυμνασίου. Με καλή προετοιμασία του μαθητή από τον υπεύθυνο δάσκαλο της τάξης, με σωστή στήριξη από την οικογένεια και με την ανάλογη καθοδήγηση των καθηγητών, ο νεοεισερχόμενος μαθητής στο γυμνάσιο, θα μπορεί να αποδώσει μαθησιακά στον μέγιστο δυνατό βαθμό και να ξεπεράσει με μεγαλύτερη ευχέρεια τα προβλήματα προσαρμογής του στο νέο εκπαιδευτικό του περιβάλλον».
