-Το Ερευνητικό Κέντρο MOHA, με έδρα την Καβάλα και με αρκετές «ερευνητικές ανησυχίες», φιλοξενεί στο μουσείο στο σπίτι του Μοχάμετ Άλι, έως τις 28 Απριλίου 2024, την έκθεση με τίτλο: «Romeyka». «Η έκθεση έχει στόχο, να πληροφορήσει για την ιστορία των Ρομέικων, μιας ελληνικής προέλευσης γλώσσας, που ομιλείται ακόμα από πολλές κοινότητες στην περιοχή της Τραπεζούντας και όχι μόνο», αναφέρει δημοσίευμα.
-Δεν γνωρίζω την σκοπιμότητα να παρουσιαστούν τα «Ρωμαίικα» ως μία ξεχωριστή γλώσσα ελληνικής προέλευσης, που μάλιστα απειλείται να εκλείψει. Διότι, τα «Ρωμαίικα» είναι η γλώσσα των Ποντίων! Και η Ποντιακή γλώσσα δεν έχει ελληνική προέλευση. Είναι η ελληνική γλώσσα! «Μέχρι επτά χρονών μιλούσα κάποια γλώσσα, που δεν ήξερα τι είναι. Μόλις στα είκοσι ένα μου χρόνια, όταν για πρώτη φορά συνάντησα Έλληνα από την Πόλη, μου είπε ότι την γλώσσα μου την λένε Ποντιακά και ομιλείται από πολλούς στην Ελλάδα. Η Ποντιακή μας γλώσσα, είναι μία γλώσσα που την μιλούσαμε αδιάκοπα επί τρεις χιλιάδες χρόνια, ήταν και είναι στα χείλη των ανθρώπων στα χωριά και βουνά της Τραπεζούντας, αλλά τώρα φθίνει», είπε ο Βαχίτ Τουρσούν, ερευνητής της Ποντιακής γλώσσας, που άφησε το ελληνόφωνο χωριό Ώτσενα (Ώκενα) του Όφεως στην Τραπεζούντα, για να έλθει το 1989 στην Ελλάδα.
-Για την Ποντιακή γλώσσα έγιναν πολλές έρευνες και γίνονται συνέχεια εκδηλώσεις. Σε μία τέτοια εκδήλωση βρέθηκε, τον Νοέμβριο του 2023, ο Βαχίτ, ο οποίος είναι χαρούμενος που μπορεί ελεύθερος, πια, να μιλάει την γλώσσα του χωριού του, την γλώσσα της μανούλας του, τα Ρωμαίικά του! «Μικρός πίστευα ότι όλος ο κόσμος μιλάει την γλώσσα μου, γιατί είναι τόσο ωραία, εκφραστική, μία γλώσσα στην όποια υπάρχουν λέξεις για καταστάσεις σύνθετες, μία λέξη για κάθε περίσταση», είπε και πρόσθεσε: «Οι μεγάλοι άνθρωποι του χωριού μας, δεν ήξεραν την τουρκική γλώσσα, ενώ εγώ άρχισα να την μαθαίνω στο δημοτικό σχολείο. Τότε μου είπαν, ότι μιλάω μία γλώσσα που δεν την ξέρουν όλοι στην Τουρκία, γι’ αυτό καλύτερα να μην την ακούνε οι άλλοι».
-Τα Romeyka, επομένως, είναι η ελληνική γλώσσα που μιλιέται συνέχεια στα βόρεια παράλια της Μικράς Ασίας από το 800 προ Χριστού, όταν Ίωνες ναυτικοί ίδρυσαν την πόλη Σινώπη και ακολούθησαν νέες πόλεις, όπως η Τραπεζούντα το 783 π.Χ., που γνώρισαν μεγάλη ακμή.
-Μπορεί η ελληνική παρουσία στον Πόντο και ευρύτερα στην Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη να συρρικνώθηκε, ωστόσο πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Βαχίτ, που θα αγωνίζονται για την διάσωση της ελληνικής γλώσσας, άρα και της ελληνικής ψυχής! «Η επιβίωση της ελληνικής γλώσσας στην περιοχή της Τραπεζούντας στην Τουρκία, είναι αξιοθαύμαστη. Οι περισσότεροι από τους ομιλητές της ντόπιας ελληνικής διαλέκτου ήταν χριστιανοί, αλλά η γλώσσα μιλιόταν επίσης σαν μητρική από μερικές μουσουλμανικές κοινότητες», είπε ο ομότιμος καθηγητής νεοελληνικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Peter Mackridge.
