Το πόσο σημαντική πρωτοβουλία είναι η διοργάνωση του συνεδρίου τοπικής ιστορίας Παγγαίου φαίνεται και στην πλούσια θεματολογία της συνάντησης που θα γίνει, από την Παρασκευή 19 έως και την Κυριακή 21 Οκτωβρίου 2018, στο αμφιθέατρο «Φρίξος Παπαχρηστίδης» στην Ελευθερούπολη. Στις τρεις αυτές ημέρες, επιστήμονες, ιστορικοί ερευνητές, καθηγητές, εκπαιδευτικοί, κληρικοί, αιρετοί, κ.ά. συμπολίτες, θα παρουσιάσουν τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις τους, οι οποίες θα αναδείξουν γνωστές, λιγότερο γνωστές και άγνωστες πτυχές της μεγάλης ιστορίας της περιοχής του Παγγαίου όρους. Το συνέδριο χωρίζεται σε έξι ενότητες (συνεδρίες), με το ακόλουθο πρόγραμμα:
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018
Α ΣΥΝΕΔΡΙΑ
18.30-18.45 Η προϊστορική κατοίκηση μεταξύ του όρους Παγγαίου και της ακτογραμμής: παλαιά και νέα δεδομένα των αρχαιολογικών ερευνών (Δημητρία Μαλαμίδου, Δρ. αρχαιολόγος, προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών)
18.45-19.00 Η αρχαιολογική έρευνα στην αρχαία Γαληψό: Ο χώρος και οι άνθρωποι (Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, επίτιμη έφορος Αρχαιοτήτων)
19.00-19.15 Πρόσφατα ανασκαφικά δεδομένα για την αρχαία Γαληψό: Το ιερό της Δήμητρας (Πηνελόπη Μάλαμα, αρχαιολόγος-προϊσταμένη Τμήματος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας)
19.15-19.30 Μεταλλουργία, θρησκεία και πόλεμος: μία αργολική ασπίδα από το ιερό της Οισύμης (Ιωάννης Χαλαζωνίτης, μεταδιδακτορικός ερευνητής Wiener-Anspach, στο Centre de Recherchesen Archéologie et Patrimoine, Université Libre de Bruxelles)
19.30-19.45 Ανασκαφική έρευνα στη μεταλλουργική θέση Βαλτούδα του όρους Παγγαίου (Μάρκος Βαξεβανόπουλος, Δρ. γεωλόγος, διευθυντής Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βόλου, Δημητρία Μαλαμίδου, Δρ. αρχαιολόγος, προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών)
19.45-20.00 Μία μακρόχρονη, επιστημονική συζήτηση, για τον τρόπο τέλεσης της λατινικής γιορτής των νεκρών Rosalia στη ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων και, ειδικότερα, στην περιοχή του Παγγαίου (Θεόδωρος Δ. Λυμπεράκης, δικηγόρος-ιστορικός ερευνητής)
20.00-20.15 Η θρησκευτικότητα της περιοχής του Παγγαίου κατά την πρώτη ιεραποστολική περιοδεία του Αποστόλου Παύλου στην Μακεδονία και τα αίτια μεταστροφής στον Χριστιανισμό (αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Καρατσιουμπάνης, ιερέας-θεολόγος Μ.Α.)
20.15-20.30 Συζήτηση
ΣΑΒΒΑΤΟ 20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018
Β ΣΥΝΕΔΡΙΑ
10.00-10.15 Τα «Γκουλιάρια» του Παλαιοχωρίου Παγγαίου I: Καταγράφοντας τη λαογραφική διάσταση του θρύλου (Αριστείδης Μεντίζης, δημοσιογράφος CSIJ, διδάκτωρ των γραμμάτων, ιστορικός ερευνητής)
10.15-10.30 Τα Γκουλιάρια του Παλαιοχωρίου Παγγαίου II: Ψάχνοντας στα χνάρια μιας απαγορευμένης Διονυσιακής τελετουργίας (Αναγνώστης Αγελαράκης, καθηγητής Αρχαιο-Ανθρωπολογίας και Βιολογικής/Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας, πρόεδρος του Τμήματος Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης)
10.30-10.45 Φορολογικές υποχρεώσεις και δημογραφικά δεδομένα των οικισμών του όρους Παγγαίου στα χρόνια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή (Χρήστος Κυριακόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
10.45-11.00 Η ποιμαντική ράβδος (1759) του Γερασίμου Ελευθερουπόλεως (1766-1781) από το εκκλησιαστικό μουσείο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους (Νικόλαος Μ. Μπονόβας, αρχαιολόγος Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών)
11.00-11.15 Πραματευτής κατέβαινε ‘πο ‘να ψηλό μπαΐρι: τα μοτίβα του φόνου και της αναγνώρισης αδελφού από αδελφό σε μία παραλογή από το Παγγαίο και σε άλλα ελληνικά δημοτικά τραγούδια (Ιωάννης Κιορίδης, σχολικός σύμβουλος φιλολόγων-διδάσκων στο Ε.Α.Π., επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Σαραγόσα)
11.15-11.30 Ανέκδοτα Πατριαρχικά έγγραφα προς αρχιερείς της Μητροπόλεως Ελευθερουπόλεως (1887-1928) (Αιμίλιος Δημ. Μαυρουδής, καθηγητὴς της αρχαίας ελληνικής Φιλολογίας, πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ.)
11.30-11.45 Η Ελευθερούπολη εντός των τειχών (Γιάννης Νεστορίδης, αρχιτέκτων μηχανικός)
11.45-12.00 Συζήτηση
12.00-12.30 Διάλειμμα
Γ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
12.30-12.45 Παραδοσιακός οικισμός Ελευθερούπολης, ιστορία και προοπτική (Ελευθερία Καραγιαννίδου, αρχιτέκτων μηχανικός)
12.45-13.00 Η δράση του Ελασσονίτη κλεφταρματολού Νικοτσάρα στη Μακεδονία και στην περιοχή Παγγαίου-Πράβι (Απόστολος Ποντίκας, φιλόλογος, Δρ. Ιστορίας, θεολόγος, δάσκαλος, Πολιτικών Επιστημών, αρθρογράφος, επίτιμος σχολικός σύμβουλος)
13.00-13.15 Εκκλησιαστική αποτύπωση της Επισκοπής Ελευθερουπόλεως προ του Βουλγαρικού σχίσματος. Η Αρχιερατεία Νεοφύτου Παπακωνσταντίνου, του από Ελευθερουπόλεως, Κωνσταντινουπόλεως Οικουμενικού Πατριάρχου (25.11.1867-19.1.1872) (αρχιμανδρίτης Θωμάς Δ. Ανδρέου, Δρ. Θεολογίας-Δρ. Ιστορίας- Εθνολογίας)
13.15-13.30 Εκκλησιαστικά κειμήλια από την ανατολική Θράκη στο ναό της Παναγίας Φανερωμένης Νέας Ηρακλείτσας (Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, αναπληρωτής καθηγητής Iστορίας Bυζαντινής και Mεταβυζαντινής Tέχνης)
13.30-13.45 Φορητές εικόνες από τον Γάνο της ανατολικής Θράκης στον Ι.Ν. Αγίου Ελευθερίου Ελευθερουπόλεως. Μία πρώτη προσέγγιση (Γεώργιος Κζούνιας, αρχαιολόγος-μεταπτυχιακός απόφοιτος του Α.Π.Θ., Νικόλαος Θεοδωρίδης, αρχαιολόγος-μεταπτυχιακός φοιτητής του Α.Π.Θ.)
13.45-14.00 «Έκθεσις του γενικού επιθεωρητού των ελληνικών σχολείων Δ.Μ. Σάρρου περί Πραβίου (ή Πραβίστης)», 1905 (Δήμητρα Χατζηδημητρίου, φιλόλογος)
14.00-14.15 Τα θλιβερά γεγονότα της 25ης Νοεμβρίου 1908 στη Νικήσιανη Παγγαίου (Κωνσταντίνος Χιόνης, φιλόλογος-ιστορικός ερευνητής)
14.15-14.30 Συζήτηση
14.30-15.30 Ελαφρύ γεύμα
Δ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
15.30-15.45 Η συμμετοχή στρατιωτικών και πολιτών του Πραβίου και της περιοχής του Παγγαίου κατά και μετά το Κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935 (Νικόλαος Τσουμπάκης, ιστορικός ερευνητής, πρόεδρος Θρακικής Εστίας Νομού Καβάλας)
15.45-16.00 Η ιστορική πορεία του Δήμου Παγγαίου, από της ιδρύσεώς του έως σήμερα (Ηλίας Ζιάγκος, διδάκτωρ Ιστορίας και Θεολογίας)
16.00-16.15 Νικόλαος Α. Νικολάου (1888-1939), αιρετός κοινοτάρχης, δήμαρχος Πραβίου-Ελευθερουπόλεως: Η προσφορά του στην ανάπτυξη του τόπου και η συμβολή του στην ποιοτική ζωή των συμπολιτών του (Αγγελική Κιουρτσή-Μιχαλοπούλου, φιλόλογος-συγγραφέας)
16.15-16.30 Η Ελευθερούπολη από το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα έως την απελευθέρωση (1908-1913) (Τηλέμαχος Καλομοίρης, ιστορικός-νομικός, διδάκτωρ Ιστορίας Α.Π.Θ.)
16.30-16.45
Η Ποδογόριανη κατά τη βουλγάρικη κατοχή 1916-1918: Το χρονικό της καταστροφής (Μαργαρίτης Σαμαράς, εκπαιδευτικός)
16.45-17.00 β΄ βουλγαρική κατοχή (1916-1918) στη Νικήσιανη Παγγαίου (Βασιλική Ευαγ. Μώραλη, συνταξιούχος δημοσιογράφος-τέως δικηγόρος)
17.00-17.15 Ο Δήμος Παγγαίου στο επίκεντρο μιας έντονης στρατιωτικής αντιπαράθεσης (1916-1918) (Πασχάλης Παλαβούζης, διευθυντής 1ου ΕΠΑ.Λ. Καβάλας, ερευνητής αεροπορικής-στρατιωτικής ιστορίας)
17.15-17.30 Η ιστορία του χωριού Αμισιανά (1922-1960) (Μαρία Τσομπανίδου, καθηγήτρια φιλόλογος)
17.30-17.45 Ο πληθυσμός της Επαρχίας Παγγαίου από το 1913 έως το 1928: μία ιστορική, κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική και δημογραφική προσέγγιση (Ευφροσύνη Χρ. Μπόσκου, εθνολόγος-ιστορικός, διπλωματούχος στο σχεδιασμό, τη διοίκηση & πολιτική του τουρισμού)
17.45-18.00 Συζήτηση
18.00-18.30 Διάλειμμα
Ε ΣΥΝΕΔΡΙΑ
18.30-18.45 Περιηγήσεις στο Παγγαίο όρος στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα-Οι περιγραφές από ψηλά (Κωνσταντίνος Π. Παπακοσμάς, ιστορικός ερευνητής-πρώην αντιπεριφερειάρχης Περιφέρειας Α.Μ.-Θ.)
18.45-19.00 Το Ημιγυμνάσιο Παγγαίου (1925-1939): ίδρυση, ονομασία, δομή και λειτουργία του μέσα από το ανέκδοτο Βιβλίο Πράξεων Συλλόγου των Διδασκόντων (Νικόλαος Μιχαλόπουλος, καθηγητής Θεολόγος (Μ.Α.)-τέως λυκειάρχης)
19.00-19.15 «Καὶ ἐγένετο φῶς!»: Ο εξηλεκτρισμός των οικισμών του Παγγαίου. Το παράδειγμα του Παλαιοχωρίου (1926-1956) (Αριστείδης Μεντίζης, δημοσιογράφος CSIJ, διδάκτωρ των γραμμάτων, ιστορικός ερευνητής)
19.15-19.30 Η ιστορία του δημοτικού σχολείου Αντιφιλίππων. Η εκπαίδευση των προσφύγων μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών (Γεώργιος Καλλινικίδης, δάσκαλος, γενικός γραμματέας Δήμου Παγγαίου)
19.45-20.00 Αεροδρόμιο Αμυγδαλεώνα. Ογδόντα χρόνια αεροπορικής ιστορίας στη σκιά του Παγγαίου (Χαρίτων Χαρούσης, σμήναρχος (Ι)
20.00-20.30 Συζήτηση
ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018
07.30-10.30 ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ-ΔΟΞΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ, ΙΕΡΟΥΡΓΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ, κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ)
ΣΤ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
11.30-11.45 Τα προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπίσει το Κοινοτικό Συμβούλιο της Ελευθερούπολης το διάστημα 1945-1947 και οι λύσεις που προτάθηκαν (Χριστίνα Βαμβούρη, σχολική σύμβουλος φιλολόγων Δράμας, Βασίλης Μεσσής, φιλόλογος-Δρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας Α.Π.Θ.)
11.45-12.00 «Δυστυχῶς μέχρι σήμερον δὲν ἐκρίθησαν κατάλληλοι αἱ συνθῆκαι διὰ τὴν σχετικὴν ἐργασίαν»: η αδυναμία του μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως, Σωφρόνιου, να παράσχει οργανωμένα συνδρομή στον “Έρανο «Πρόνοια Βορείων Επαρχιών της Ελλάδος»” (1947–1949) (Νίκος Ε. Καραγιαννακίδης, ιστορικός, υποψήφιος διδάκτωρ, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο)
12.00-12.15 Λοχαγός (ΠΖ) Βασίλειος Νάτσιος (01/01/1921-11/08/1949). Η βιογραφία ενός Παγγαιορείτη ήρωα (Βασίλειος Καλτσογιάννης, στρατιωτικός-ερευνητής τοπικής ιστορίας)
12.15-12.30 Φρίξος Παπαχρηστίδης: οδοιπορικό στο πολυσχιδές έργο του με άξονα την κοινωνική μέριμνα (αρχιμανδρίτης Απόστολος Καβαλιώτης, διδάκτωρ Παιδαγωγικού Τμήματος Δημ. Εκπαίδευσης ΕΚΠΑ-Τομέας Ειδικής Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, επισκέπτης καθηγητής Πανεπιστημίου Cambridge)
12.30-12.45 Γεώργιος Παπανδρέου: Από τα πεδία των μαχών στην απόταξη. Τρεις σταθμοί στην πορεία του θρυλικού στρατηγού από την Ελευθερούπολη (Χρήστος Ευαγγελινός, στρατιωτικός-ερευνητής στρατιωτικής ιστορίας)
12.45-13.00 Η οικογένεια Εμμανουηλίδη και η καπνεμπορική της δραστηριότητα στην Ελευθερούπολη (Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα, Δρ. αρχιτέκτων Α.Π.Θ.)
13.00-13.15 Η Ε.Σ.Σ.Δ. «πατάει» στους Αντιφιλίππους: Οι προσπάθειες για την εκμετάλλευση της τύρφης των τεναγών, στη διάρκεια της δικτατορίας (Αναστάσιος Μαρκουλίδης, δημοσιογράφος-επιστήμων Πληροφορικής)
13.15-13.30 Οι παλιννοστούντες του Δήμου Παγγαίου (Όλγα Καρελανίδου, αρχαιολόγος, ιστορικός)
13.30-13.45 Ο εσωτερικός διάκοσμος του Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Ελευθερουπόλεως, πριν από τις βουλγαρικές δηώσεις της τελευταίας, βουλγαρικής κατοχής και πριν από την καταστροφική πυρκαγιά της Πρωτοχρονιάς του 1971 (Θεόδωρος Απ. Βακαλόπουλος, μελετητής του υλικού λαϊκού ελληνικού πολιτισμού-ιστορικός ερευνητής)
13.45-14.00 Ιστορική ενσυναίσθηση και μουσειοπαιδαγωγική (Βαλεντίνα Σωκράτους, εμψυχώτρια/παιδαγωγός, υπεύθυνη Τμήματος Μουσειοπαιδαγωγικής Εθνολογικού Μουσείου Θράκης)
14.00-14.15 Συζήτηση
14.15-14.30 Συμπεράσματα-κλείσιμο συνεδρίου
