H τραγωδία του Ευριπίδη «Τρωάδες», σε μετάφραση Θόδωρου Στεφανόπουλου και σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη, μετά την έναρξη των παραστάσεων στην Θεσσαλονίκη με 6.500 θεατές, συνεχίζει με μεγάλη επιτυχία την καλοκαιρινή της περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον των θεατρόφιλων. Το Σάββατο 29 Ιουλίου 2023 στις 21:30, θα παρουσιαστεί στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων, στο πλαίσιο του 66ου φεστιβάλ Φιλίππων.
Ένα έργο εξαιρετικά επίκαιρο και προφητικό, αφού ο Ευριπίδης «μιλάει» για όσα συμβαίνουν ακόμα και σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο σκηνοθέτης, Χρήστος Σουγάρης, βραβευμένος από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών με το βραβείο «νέου θεατρικού δημιουργού» για το 2018, υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγραμματισμού του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας (Κ.Θ.Β.Ε.), παρουσιάζει μία ρηξικέλευθη ανάγνωση του αριστουργηματικού έργου του Ευριπίδη. Την μουσική της παράστασης υπογράφει ο διεθνώς καταξιωμένος σολίστ και συνθέτης, Στέφανος Κορκολής, ο οποίος θα παίζει πιάνο επί σκηνής στις παραστάσεις που θα δοθούν στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Η σχέση μου με την Ευριπίδεια αυτή τραγωδία αρχίζει από την εποχή που ήμουν ακόμα σπουδαστής στην Δραματική σχολή του Κ.Θ.Β.Ε. Οι Τρωάδες αποτέλεσαν την πτυχιακή εργασία του έτους μας, σε σκηνοθεσία του δασκάλου μας, Γιάννη Ρήγα και υπήρξαν, μαζί με τον Αίαντα του Βασίλη Παπαβασιλείου, την Ηλέκτρα του Αντουάν Βιτέζ και τις Βάκχες, του Ματίας Λάνγκχοφ, η αφετηρία μιας έντονης και διαρκούς μέχρι και σήμερα μελέτης και αγάπης για το θεατρικό αυτό είδος, καθώς και τους τρόπους της σκηνικής ερμηνείας του. Ανήκω, επίσης, στην κατηγορία αυτή των θεατών που απολαμβάνει να επισκέπτεται ανοιχτά και όχι μόνο θέατρα και να παρακολουθεί απόπειρες σκηνικής ανάγνωσης των αριστουργημάτων των τριών μεγάλων ποιητών.
Απολαμβάνω δε, ακόμα περισσότερο την διαφορετικότητα, όταν αυτή υφίσταται, στην αισθητική αφήγησης των καλλιτεχνών. Κι αυτό, διότι πολλοί από εμάς, κάνουμε το λάθος να θεωρούμε πως υπάρχει μία μόνο εκδοχή της Αντιγόνης, του Οιδίποδα, του Ηρακλή, συνεπώς υπάρχει και μία μόνο αισθητική αφήγησης. Συνήθως αποδεχόμαστε αυτή που έχει κυριαρχήσει.
Το πραγματικά εντυπωσιακό απ’ όλες τις απόψεις, είναι το γεγονός πως οι τραγικοί μας, οι ομότεχνοι, καθώς και οι ακροατές και θεατές του είδους αυτού, κατά την περίοδο της ακμής του, αρέσκονταν να συνδιαλέγονται με αφορμή γνωστούς και διαδεδομένους μύθους, αλλά κατά κύριο λόγο με βάση την ερμηνεία τους. Την αυστηρά προσωπική, άρα και μοναδική, ερμηνεία αυτών των μύθων. Δεν είναι ίδια η Ηλέκτρα του Σοφοκλή με αυτή του Ευριπίδη. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε. Και ποιο θα ήταν το ενδιαφέρον, σε μία τέτοια περίπτωση.
Αυτό που με απασχολούσε διαρκώς στην θέαση του είδους αυτού, ήταν η παγίωση ενός αισθητικού τρόπου αφήγησης και η εμμονή επαγγελματιών, αλλά και μέρους θεατών, σε σχέση με το τι είναι, αλλά κυριότερα το πώς ερμηνεύεται αυτό το είδος. Πρακτικά, αυτό το οποίο είχε επικρατήσει και μας ταλανίζει ακόμα με τα κατάλοιπα του, ήταν η βερμπαλιστική εκδοχή αφήγησης, με ενδεχομένως ενδιαφέρουσες σκηνικές αποδόσεις σκηνοθετών και μεγάλων πρωταγωνιστών του ένδοξου θεατρικού παρελθόντος της χώρας, τις οποίες εμείς οι άμοιροι «επίγονοι» έπρεπε να προστατεύσουμε ως πολιτιστική κληρονομιά, να την διαφυλάξουμε και να αναλάβουμε την διάδοσή της. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα μας απασχολούν ζητήματα, όπως το «πώς παίζεται η τραγωδία», αν «είναι πρέπον το να πατάμε την θυμέλη του αργολικού θεάτρου», αν «είναι ασέβεια, απέναντι σε ποιόν άραγε(;), η χρήση μικροφώνων στην αναπαράσταση του είδους», αλλά και το «αν επιτρέπεται να ερμηνεύεται το είδος με άλλο τρόπο, πλην του αρχετυπικού ιεροτελεστικού σχεδόν ύφους, το οποίο με διάφορους τρόπους και ερμηνείες, μας αποκαλύφθηκε από την προφανώς χρήσιμη και σπουδαία μελέτη αρχαιολόγων, φιλολόγων και επαγγελματιών του είδους μας».
Αυτό το οποίο, όμως, συχνά μας διαφεύγει, είναι το γεγονός πως οι Αθηναίοι πολίτες, επισκέπτονταν το θέατρο του Διονύσου, όχι για να ακούσουν και να δουν την περσινή μεγάλη επιτυχία της Αντιγόνης παραδείγματος χάριν, αλλά την φετινή ερμηνεία ενός άλλου ποιητή πάνω στον συγκεκριμένο μύθο. Κι ενώ οι ομότεχνοι μας, συγγραφείς, υποκριτές αλλά και οι θεατές, δεν ασχολούνταν καθόλου με ζητήματα όπως η «αυθεντία» και η «επιστημονική επάρκεια», αλλά απαλλαγμένοι από τέτοιου είδους ιδεολογικά βαρίδια, ενδιαφέρονταν για ερμηνείες και μόνο εμείς φανερωνόμαστε συντηρητικότεροι αυτών, επιμένοντας σε αφηγήματα όπως «αυτό δεν είναι τραγωδία» κάθε φορά που μας παρουσιάζεται μία διαφορετική ερμηνεία από αυτή που δοξάστηκε και μας επιβλήθηκε στο παρελθόν.
Είχα και συνεχίζω να έχω την αίσθηση, η οποία κάποιες φορές ανάγεται σε πίστη, πως μπορείς να σέβεσαι το είδος, προσπαθώντας όμως να συνομιλήσεις ουσιαστικά μέσω αυτού με τους σύγχρονους σου θεατές, σε ένα πλαίσιο ειλικρινούς προσπάθειας, η οποία για μένα, αρχίζει από την προσωπική ιδιωτική ακρόαση, πριν καταλήξει αυτή να γίνει δημόσια. Τολμώ να υποστηρίξω, πως όσο πιο δυνατά ακουγόμαστε τόσο λιγότερο ακούμε την ίδια μας την φωνή.
Η μικρή μου εμπειρία σε σχέση με την αναπαράσταση του είδους , οι Τρωάδες είναι η τέταρτη απόπειρά μου, έδειξε πως δεν είναι και τόσο άτοπο το αίτημα για μία χαμηλόφωνη, ουμανιστική, απαλλαγμένη από βερμπαλισμούς, σκηνική ανάγνωση της τραγωδίας. Το είδος δεν κινδυνεύει από ερμηνείες που μοιάζουν «νεωτεριστικές». Το είδος, όπως και κάθε άλλο είδος, κινδυνεύει μόνο από αδιάφορες, πρόχειρες και, εν τέλει, κακές ερμηνείες. Με αφορμή, λοιπόν, αυτή την τραγωδία και συνεχίζοντας την σκηνική μελέτη του είδους, μαζί με τους πολύτιμους συνεργάτες μου, θα αποπειραθούμε, για άλλη μια φορά, να δημιουργήσουμε, με το απολύτως προσωπικό μας ύφος, μία σκηνική ανάγνωση, ειλικρινούς και χαμηλόφωνης αφήγησης πάνω στην σπαρακτική αυτή τραγωδία ενός πραγματικά σπουδαίου νεωτεριστή του είδους.
Xρήστος Σουγάρης
Σημείωμα συνθέτη
Με μεγάλη χαρά δέχτηκα την πρόταση του Κ.Θ.Β.Ε. να συνθέσω την μουσική γι’ αυτό το αριστούργημα του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία του Χρήστου Σουγάρη. Είναι η δεύτερη φορά που συνθέτω μουσική για τραγωδία, η πρώτη ήταν πριν από τέσσερα χρόνια για τις Βάκχες του ίδιου συγγραφέα. Οι Τρωάδες θεωρώ πως είναι ίσως το κορυφαίο και το πιο διαχρονικό έργο, διότι διηγείται κάτι το οποίο βιώνουν ακόμα και σήμερα πάρα πολλοί άνθρωποι. Η μουσική, ακολουθώντας την χαμηλόφωνη σε ένταση, αλλά όχι σε συναίσθημα, ερμηνεία του έργου και των ηθοποιών, αποκτά έναν cine-matic χαρακτήρα, που κινείται σε μινιμαλιστική και νέο-ρομαντική φόρμα, χωρίς όμως να έχει συνοδευτική ιδιότητα και να είναι υποτονική. Είναι ένας ακόμα «ρόλος» του έργου που δημιουργεί τις κατάλληλες ατμόσφαιρες και πορεύεται σύμφωνα με την εξέλιξη της τραγωδίας. Ένα βασικό μουσικό μοτίβο, το οποίο μεταλλάσσεται ανάλογα με τις σκηνές, με σκοπό να τονίσει την απόγνωση, τον πόνο και την αγωνία. Η μουσική δεν γίνεται αναγκαστικά τραγούδι στα χορικά, αλλά αρωγός των συναισθημάτων. Η απόδοσή της μόνο με ένα πιάνο θεωρήσαμε, μαζί με τον σκηνοθέτη Χρήστο Σουγάρη, πως θα είχε πιο αρμονική συνύπαρξη με τον τρόπο που αποδίδεται το έργο. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μου δίνεται η δυνατότητα να ερμηνεύσω την μουσική επί σκηνής στην πρεμιέρα, στο θέατρο Δάσους και στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.
Στέφανος Κορκολής
Μετάφραση: Θεόδωρος Στεφανόπουλος
Δραματουργική επεξεργασία-σκηνοθεσία: Χρήστος Σουγάρης
Σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Στέφανος Κορκολής
Κίνηση: Ερμής Μαλκότσης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Μαντώ Καμάρα
Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Δανάη Πανά
Οργάνωση παραγωγής: Marleen Verschuuren
Φωτογραφίες: Mike Rafail (That Long Black Cloud)
Διανομή (αλφαβητικά): Μελίνα Αποστολίδου (Αθηνά), Λουκία Βασιλείου (Αθηνά), Μομώ Βλάχου (Αθηνά), Χαρά Γιώτα (Αθηνά), Ηλέκτρα Γωνιάδου (Αθηνά), Μαρία Διακοπαναγιώτου (Κασσάνδρα), Αντώνης Καφετζόπουλος (Ποσειδώνας), Χριστίνα Μπακαστάθη (Αθηνά), Αλέξανδρος Μπουρδούμης (Μενέλαος), Μπέττυ Νικολέση (Αθηνά), Ρούλα Πατεράκη (Εκάβη), Κλειώ Δανάη Οθωναίου (Αθηνά, Ελένη), Δημήτρης Πιατάς (Ταλθύβιος), Πολυξένη Σπυροπούλου (Αθηνά), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Αθηνά), Θεοφανώ Τζαλαβρά (Αθηνά), Μαρίζα Τσάρη (Ανδρομάχη), Μάρα Τσικάρα (Αθηνά).
Γυναίκες: Μαριάννα Αβραμάκη, Μελίνα Αποστολίδου, Λουκία Βασιλείου, Μομώ Βλάχου, Χαρά Γιώτα, Ηλέκτρα Γωνιάδου, Ζωή Ευθυμίου, Ηλέκτρα Καρτάνου, Εύη Κουταλιανού, Λωξάνδρα Λούκας, Ελένη Μισχοπούλου, Χριστίνα Μπακαστάθη, Χρυσή Μπαχτσεβάνη, Μπέτυ Νικολέση, Κλειώ Δανάη Οθωναίου, Πολυξένη Σπυροπούλου, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Θεοφανώ Τζαλαβρά, Φωτεινή Τιμοθέου, Μάρα Τσικάρα.
Άντρας: Χριστόφορος Μαριάδης
Τιμές εισιτηρίων: 15€ προπώληση, 17€ κανονικό, 12€ φοιτητικό, άνω των 65 ετών, 10€ δάσκαλοι-καθηγητές/ομαδικό (10 άτομα), 10€ άνεργοι, 8€ άτομα με αναπηρίες και συνοδοί.
