Το κεντρικό θεολογικό θέμα της προς Εφεσίους επιστολής επικεντρώνεται στην Εκκλησία και στα μέλη της. Ο απόστολος Παύλος την παρουσιάζει με ζωντανές και παραστατικές εικόνες, στις οποίες προσθέτει και προσωπικά στοιχεία. Το φως αποτελεί το βασικό στοιχείο που νοηματοδοτεί την ύπαρξή μας μέσα στην Εκκλησία, αλλά και στην αιωνιότητα. Οι άνθρωποι που ζουν μέσα στο φως του Θεού με καλοσύνη, αλήθεια, δικαιοσύνη και καθαρότητα είναι τα πιστά μέλη του ζώντος Θεού, δηλαδή της Εκκλησίας.
Όποιος ζει στο Φως του Θεού, εμπιστεύεται τον Θεό και πορεύεται μέσα στην αλήθεια. Αφήνει το φως Του να καθοδηγεί τις πράξεις, τις επιλογές και ολόκληρο τον τρόπο ζωής του. Ο άνθρωπος εντός της Εκκλησίας καλείται να ζει με τρόπο φωτεινό, καθαρό και ηθικό, σε αντιδιαστολή με το «σκότος» της αμαρτίας και της άγνοιας.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στην Ομιλία ΙΗ΄ (18) στην προς Εφεσίους επιστολή, ερμηνεύει χαρακτηριστικά το χωρίο «Ὡς τέκνα φωτός περιπατεῖτε» (Εφ. 5,8). Επισημαίνει ότι, ο Παύλος δεν λέει «ήσασταν μέσα στο σκοτάδι», αλλά «ήσασταν σκοτάδι», ούτε «είστε μέσα στο φως», αλλά «είστε φως». Έτσι δείχνει πως η μεταβολή που έγινε είναι βαθιά και ολοκληρωτική, όχι επιφανειακή.
Όποιος ζει στο σκοτάδι σκοντάφτει συχνά και βλάπτει τον εαυτό του· όποιος όμως είναι σκοτάδι, γίνεται αιτία πτώσης και για τους άλλους. Αντίστοιχα, όταν κάποιος ζει μέσα στο φως, ωφελείται ο ίδιος, ενώ όταν είναι φως, ωφελεί και τους γύρω του. Το φως, από την φύση του, φανερώνει τα πάντα, διαλύει το σκοτάδι και δεν αφήνει τίποτα κρυφό. Έτσι πρέπει να είναι και ο χριστιανός όχι μόνο να μην πράττει τα έργα του σκότους, αλλά και να τα αποκαλύπτει και να τα ελέγχει, ώστε να φωτίζονται και οι άλλοι.
Ο ιερός Χρυσόστομος ερμηνεύει την εκκλησιολογική προοπτική της επιστολής τονίζοντας ότι, ο χριστιανός είναι φως επειδή μετέχει στο φως του Χριστού και αυτό δεν γίνεται μεμονωμένα, αλλά μέσα στο σώμα της Εκκλησίας. Η Εκκλησία είναι η φανέρωση του φωτός του Χριστού στον κόσμο. Άρα, το φως που αποκαλύπτει τα πάντα δεν είναι απλώς η αρετή ενός ανθρώπου, αλλά η ίδια η ακτινοβολία της Εκκλησίας ως σώματος φωτισμένου από τον Χριστό. Το φως αυτό εκφράζει την αλήθεια του Ευαγγελίου, την οποία η Εκκλησία διαφυλάσσει.
Όταν η Εκκλησία ζει αυθεντικά το Ευαγγέλιο, η ενότητά της παραμένει αδιάσπαστη. Ο π. Γεώργιος Φλορόφσκυ επισημαίνει ότι η Εκκλησία έχει την δύναμη να συγκεντρώνει τα χωρισμένα και σκορπισμένα άτομα και να τα ενσωματώνει σε μία οργανική και ζωντανή εν Χριστώ ενότητα. Η Εκκλησία φωτίζει και αγιάζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο, καθώς υπάρχει πάντοτε συνεργεία ανάμεσα στην χάρη του Θεού και στην ανθρώπινη πιστότητα.
Η Εκκλησία δεν φωτίζει μόνο τα δικά της μέλη, αλλά αποτελεί φως για ολόκληρη την κοινωνία. Με την ύπαρξή της ελέγχει τα έργα του κόσμου, όχι καταδικαστικά, αλλά αποκαλυπτικά. Ο έλεγχος αυτός αποτελεί μαρτυρία αλήθειας και όχι ηθικολογία. Η ζωή του πιστού, επομένως, πρέπει να είναι προέκταση της ζωής της Εκκλησίας και όχι ατομικό του επίτευγμα.
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Φ.Ν.Θ., αρχιμανδρίτης Παντελεήμων Σάββας
